admin
İzmir İktisat Üniversitesi (İEÜ) Makine Mühendisliği Kısmı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Görkem Üçtuğ ile çalıştığı 5 kişilik takım, Türkiye’de birinci olan bir çalışmaya imza atarak çayın karbon ayak izini hesapladı. Türkiye özelinde yapılan ve memleketler arası bilimsel bir mecmuada de yayımlanan araştırma sonucunda çayın, üretim, tedarik ve paketleme üzere tüm kriterler göz önüne alındığında kahveye nazaran yaklaşık 30 kat, gazlı içeceklere nazaran de 12 kat daha çevreci olduğu ortaya çıktı.
30 kat daha ‘yeşil’
Kadir Has Üniversitesi’nden Prof. Dr. Volkan Ediger’in öncülüğünde gerçekleşen TÜBİTAK projesi kapsamında İzmir Yüksek Teknoloji Enstitüsü, Dokuz Eylül Üniversitesi ve Adana Alparslan Türkeş Bilim ve Teknoloji Üniversitesi’nden akademisyenlerle birlikte gerçekleştirdiği çalışma hakkında Prof. Dr. Üçtuğ, şu ayrıntıları paylaştı:
“Adana’da çay üreten bir firmadan dataları aldık. Çayın tarlada üretimi, nakliyesi, fabrikada paketlenmesi, eserin müşteriye ulaşması, çayın demlenmesi ve çay posasının bertarafı üzere tüm ögeleri, ölçüm yaparken dikkate aldık. Daha evvel kahve ve gazlı içeceklerin karbon ayak izi konusunda yapılan araştırmalar vardı; çayla ilgili ise birinci defa biz gerçekleştirdik. Ortaya çıkan sonuçlar, ülkemizde çayın çevresel tesirinin kahve ve gazlı içeceklere nazaran çok daha düşük olduğunu gösterdi. Örneğin 330 ml düzeyinde bir kutu gazlı içecek, karbon ayak izi açısından yaklaşık 0.17 kg karbondioksit eş kıymetine sahip. Çayda ise bu 0.014 düzeyinde. Ortada yaklaşık 12 kat fark var. Kahvede ise bu sayı 0.40’a çıkıyor. Çayı, kahve ile kıyasladığımızda fark 30 kata yaklaşıyor. Gazlı içecekler, endüstriyel bir eser olduğu için ağır fabrikasyon süreçleri görüyor. Kahvenin ise yurt dışından gelmesi ve kurutma metotlarındaki farklılıklar, bu tablonun oluşmasında belirleyici. Türkiye özelinde çayın karbon ayak izini ölçerek bilimsel olarak da çevreci istikametini ortaya koyduk.”
Elektrikli aletlerle demleyin
Çayın demleme metodunun de büyük ehemmiyet taşıdığını lisana getiren Prof. Dr. Üçtuğ, “Elektrikli aletleri kullanarak çay demlemek, gazlı ocakta çay demlemekten çok daha çevreci. Bu noktada elektrikli aletleri kullanmayı öneririm. Çayın posasından kompost yapabiliriz; zerzevat ve meyve üretimi için gübre niteliğinde kullanabiliriz. Çayın posası pahalı lakin biz çöpe atıyoruz. Bunlar çok kolay üzere duruyor ancak çevresel tesir üzerinde hayli belirleyici. Şayet bu bahislere dikkat edilirse, çayın karbon ayak izini düşürmek ve çevresel tesirini daha da azaltmak mümkün” tabirlerini kullandı.
