admin
Fazilet Şenol / Milliyet.com.tr – 17 Mart 1915… Mustafa Kemal Atatürk, arkadaşı Madam Curinne’e yazdığı mektupta, “İki aydır buradayım. Şayet burada kalmaya devam edersem, kuvvetle olası başarılı olacağım” diyordu. Mektubunu ise “Beni unutmayınız, hatta bu harpte ölsem bile” kelamlarıyla noktaladı. Bugün, bu satırların üzerinden tam 110 yıl geçti. Çanakkale Zaferi’nden bir gün evvel kaleme alınan bu mektupta bahsedildiği üzere, Türk milleti ne Ata’sını ne de Çanakkale’de can veren kahramanlarını unuttu. Geçen yıllar içinde yapılan araştırmalar, her seferinde yeni bir kahramanlık öyküsünü gün yüzüne çıkardı. Başta Mustafa Kemal Atatürk olmak üzere, cephede ve cephe gerisinde fedakarca savaşan binlerce isimsiz kahramanın anısı, hâlâ Türk milletinin yüreğinde yaşamaya devam ediyor.
‘ZAFERE GÖTÜREN SÜRECİ TAM MANASIYLA BİLMİYORUZ’
Bigali Mehmet Çavuş, Seyit Onbaşı,Safranbolulu Mehmet Çavuş, Tabib Binbaşı Mehmet İsmail Bey… Çanakkale destanının sadece isimlerini bildiğimiz kahramanlarından kimileri. Fakat zaferi yalnızca kahramanlık öyküleriyle ele almak kâfi değil. “Çanakkale Zaferi sadece kahramanlıkla kazanılmadı; stratejik kararlar, titizlikle hazırlanmış planlar ve alanda yürütülen askeri taktikler zaferin temel taşlarını oluşturdu. Elbette kahramanlık bu sürecin en değerli ögelerinden biri, lakin tek başına kâfi olması mümkün değil. Birbirine eklemlenen pek çok değişken, yanlışsız vakitte alınan kararlarla birleştiğinde bu büyük zafer ortaya çıktı. Ne yazık ki Türk milleti olarak Çanakkale Zaferi’nin gerisindeki süreci tam manasıyla bilmiyoruz” diyen Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Öğr. Gör. Dr. İsmail Sabah, adım adım zafere giden yolu Milliyet.com.tr’ye anlattı.
Anafartalar Kümesi Kumandanı Mîralay Mustafa Kemal Atatürk karargâh subayları ile birlikte
Osmanlı, Birinci Dünya Savaşı’na girmemek için dirense de, bahtın çizdiği yolda 2 Ağustos 1914’te Almanya ile ittifak imzalandı. Tekrar de Osmanlı bir müddet tarafsızlığını korudu. Ancak 10 Ağustos 1914’te Goeben ve Breslau isimli iki Alman zırhlısı, Enver Paşa’nın onayıyla Çanakkale Boğazı’ndan geçti. Bu atak, İngiliz ve Fransız gemilerini Boğaz’ın girişine yığdı. 29 Ekim 1914’te Alman gemileriyle birlikte Alman Amiral Wilhelm Anton Souchon komutasında Osmanlı’nın Karadeniz’de Rus limanlarını bombalaması ise dönüşü olmayan yolu açtı. Osmanlı, artık savaştaydı.
Bunun üzerine Churchill, ısrarla Çanakkale’de bir cephe açılmasını önerdi. Çanakkale Boğazı’nı abluka altına alan müttefik filolarına “Çanakkale Boğazı’nı bombalayın” buyruğu verdi. Böylelikle Çanakkale Boğazı’nda yönelik birinci taarruz 3 Kasım 1914 tarihinde gerçekleşti. “Bu muharebe esnasında olayın görgü şahitlerinden biri olan Şemsettin Çamoğlu anılarında saat 06.15’te gemilerin Boğaz’a yaklaştığı görülünce bütün bataryaların aktif hale getirildiğini ve saat 06.55’te ise bombardımana başladığını söylüyor” diyen Dr. İsmail Sabah, böylece Çanakkale’nin birinci şehitlerini de vermiş olduğumuzu söyledi.
3 Kasım bombardımanı sonrası Seddülbahir Kalesi
ÇANAKKALE’NİN BİRİNCİ ŞEHİTLERİ
17 dakika süren bu bombardıman esnasında mermilerden kimileri Seddülbahir’deki merkez tabyaya isabet ederek cephaneliğin uçmasına sebebiyet verdi. Aslında Şemsettin Çamoğlu’nun hissettiği ve duyduğu gürültülü taarruzun sebebi merkez cephaneliğin infilak etmesiydi. Bu esnada da 81 er ve subayımız adeta parçalanarak şehit oldu. “Çanakkale Muharebelerinin de birinci şehitleri bu askerler. Şimdi taraflar birbirine resmi olarak da savaş ilan etmiş değil. Zati bu olaydan sonra Osmanlı Devleti 11 Kasım’da resmi olarak savaş ilan ediyor. Şemşettin Çamoğlu ‘O bombardımanda şehit olan arkadaşlarımızın beden bütünlüğü yoktu’ diyor, parçalanarak şehit olduklarını teyit ediyor. Bu hadise ile birlikte bütün dikkat artık Çanakkale Boğazı’na dönmeye başlıyor. Öncesinde hazırlıklar var lakin bu atak dikkati daha da kıymetli bir düzeye taşıyor. Tansiyonun yükselmeye başladığını görüyoruz” sözlerini kullanan Öğr. Gör. Dr. İsmail Sabah, bu akından sonra Çanakkale Boğazı’nın mayınlanmaya başlaması ve Boğaz’ın giriş çıkışlara kapatılması kararlarının alındığına dikkat çekti.
3 Kasım’daki hücumun akabinde 19 Şubat ve 25 Şubat 1915’te yapılan bombardımanlar da Osmanlı istihkamlarını yıprattı. “18 Mart’a giden süreç 19 Şubat 1915 tarihinde başlıyor” diyen Dr. Sabah, 18 Mart’a kadar düşman devletlerin her türlü çalışmayı ve saldırıyı yaptıklarını söyledi.
ALINTI – Ve 18 Mart saat sabah 10.30… Düşman gemileri Çanakkale Boğazı’ndan içeriye girdi. Saat 11.30’a geldiğinde istenilen görüş kaidesi oluştuğu için Birleşik Filo ateşe başladı. Saat 12.06’ya geldiğinde Birleşik Filo kumandanı Amiral de Robeck yapılan tahribatı kâfi görerek A çizgisinin önünde yani Türk istihkamlarına daha yakın bir noktada konumlanacak ve B çizgisini oluşturacak olan Fransız gemilerine ileri hareket buyruğu verdi. 12.30’da bu gemiler B sınırından konumlandıktan sonra artık Türk ateş menzilinin içerisine girdikleri için 18 Mart’ın en dehşetli anları da yaşanmaya başladı. Tabyalar çöktü, topların kimileri toprak altında kaldı hatta bombardımanın amacı olduğu için Çanakkale Kent Merkezi’nde yangınlar çıktı.
AMİRAL ROBECK MAYINLARDAN HABERSİZDİ
Saat 13:45’te Amiral de Robeck tahribatı kâfi gördü ve mayın temizleme harekatına geçilmesini kararlaştırarak yıpranan Fransız gemilerinin geri çekilmesini emretti. Fransız gemileri geri çekilecek, üçüncü sırada bekleyen İngiliz gemileri bunların yerini alacak ve tıpkı vakitte da mayın temizleme harekatı başlayacaktı. Zira Birleşik Filo’nun emeli mayın çizgileri ortasından bir kanal açıp gemilerin emniyetli bir halde Marmara’ya intikalini sağlamaktı. Bu ortada Fransız gemileri geriye çekilirken saat 13:54’te Fransız Bouvetin zırhlısında harikulade bir patlama oldu ve bir buçuk 2 dakika üzere çok kısa bir müddette gemi 700 üzerindeki mürettebatıyla birlikte Çanakkale Boğazı’nın tabanını boyladı. O kadar süratli battı ki gemiden sadece 66 kişi kurtarılabildi.
Solda Bouvet Zırhlısını kar-ı deryaya (denizin dibine) gönderen batarya kumandanı Yüzbaşı Hilmi (Rumeli MecidiyeTabyasının yani çekim yaptığımız yerin komutanı) ve Mülazım Fahri Beyler/ Sağda Bouvet Zırhlısının batışı
Gemi çok süratli bir formda batınca ani bir şok dalgası yarattı. Bir an için de olsa savaş durmuştu. Ve o vakte kadar ağır bombardıman altında kalmış olan Türk istihkamcıları için de moral oldu. İngiliz gemileri bu sefer muharebe çizgisindeki yerlerini aldı. Muharebe tekrardan şiddetlendi. İngiliz gemileri de isabetler almaya başlayınca Amiral Robeck saat 15.00’te ara açma buyruğu verdi. Aralık açmadan kastı biraz daha geriye gelmelerini emretmekti. Ve saat 16.15’te İngilizlerin Irresistable Zırhlısı’nda bir patlama meydana geldi. Bu gemiden kurtarılan askerlerin bir kısmı Amiral Robeck’in de olduğu Amiral gemisi olan Queen Elizabeth Zırhlısı’na getirildi. Lakin batan gemiden gelenler bir mayına çarpmış olduklarını söylediklerinde Amiral Robeck dökülmüş mayınlardan haberdar oldu. Mayın sınırları ortasında bulunduğunu öğrenince ve gemilerin mayına çarparak battıklarını öğrenince artık yapacak bir şeyinin kalmadığını da fark etti.
ALINTI – “18 Mart’tan 10 gün evvel yani 8 Mart’ta Nusrat tarafından döşenmiş olan bu mayınlar muharebenin seyrinde inanılmaz büyük bir ehemmiyet taşıyordu.” – Öğr. Gör. Dr. İsmail Sabah
‘ZAFERİ SAVUNMAYI BOĞAZ İÇİNDE YAPMAK GETİRDİ’
Bunun üzerine 16:50’de Amiral, artık yapacak bir şey kalmadığına kanaat getirdi ve çekilme buyruğu verildi. Lakin İngilizler için felaket hâlâ bitmiş değildi. Saat 18.05’te de İngilizlerin Ocean zırhlısı tekrar Nusrat’ın döşemiş olduğu mayınlardan birine çarpıp tıpkı vakitte da bir top mermisi isabeti alarak hareketten atıl bir formda kaldı ve Çanakkale Boğazı’nın tabanını boyladı. İngilizler 3 tane büyük gemisini Çanakkale Boğazı’nda terk ederek çekilmek zorunda kaldı.
Saat 16.15’de Nusrat’ın mayınlarından birine çarpan İngiliz Irresistible zırhlısı
Peki 18 Mart günü Türk milletine böylesi bir zaferi getiren ne oldu? “Bize zaferi getiren en büyük sebep ya da birinci sebep Türk tarafının yanlışsız bir karar vererek savunmayı Boğaz girişinde ya da dışında değil Boğaz içinde yapmaya kararlaştırması ve ona nazaran bir savunma nizamı almasıdır” diyen Öğretim Vazifelisi Dr. İsmail Sabah, “Böylelikle dar bir alanda hem hareket kabiliyeti düşecek, hem de her 2 taraftan ateş altına alınabilecekti. 18 Mart’ta zaferi getiren en değerli sebep de buydu. Öte yandan 18 Mart’a kadar geçen devirde boğaz daima izleniyor. Bu keşiflerle ilgili raporlar yazılıyor. Bunlar komuta heyetinin önüne geliyor. Bu raporlarda dikkati bir şey çekiyor. Çanakkale Boğazı’ndan içeriye giren Birleşik Filo’ya ilişkin gemilerin hareket alanı olarak Çanakkale Boğazı’nın en geniş noktası olan Erenköy Koyu’nu kullandıkları görülüyor. İkinci stratejik bir karar daha verilerek o vakte kadar Çanakkale Boğazı’na döşenmiş olan 10 mayın sınırının tersine 11. mayın çizgisi 8 Mart sabahı Nusrat tarafından kıyıya paralel bir halde yani hareket alanını daraltacak ve Erenköy koyunu kapatacak formda döşeniyor. Ve biz bu hazırlıkla Çanakkale Boğazını savunmaya başlıyoruz“ dedi.
Seyit Onbaşı’nın Harp Mecmuasında yayınlanan fotoğrafı/ Seyit Onbaşı’nın savaştan sonra köyünde çekilmiş bir fotoğrafı
MERMİYİ TEK KOCA SEYİT TAŞIMADI
İsmail Sabah 18 Mart’ın sadece kahramanlıkla değerlendirmemesi gerektiğin şu tabirlerle açıkladı:
ALINTI – “O gün kahramanlarımız yok muydu, vardı. Zafere götüren stratejiyle birlikte elbette ki zafere götüren bir başka değerli sebep de o harikulade bombardıman altında askerimizin metaneti ve cüretiydi. Bunlardan biri de hepimizin de bildiği üzere Havranlı Koca Seyit’ti. Bununla ilgili dokümanlara baktığımızda 190 ila 215 kilo ortasındaki mermileri taşıdığını görüyoruz. Natürel bu mermileri taşıyan yalnızca Koca Seyit de değil. Yüzbaşı Mehmet Hilmi Bey’in anılarına baktığımızda aslında birçok askerin mermileri taşıdığını görüyoruz. Fakat Koca Seyit’in fotoğrafı çekildiği için Çanakkale kahramanı olarak öne çıkıyor. Şöyle düşünün; savaşta Türklerin harcadığı top mermi sayısı 2 bin 250. Bizim bütün tabyalarımızdan ateşlenen top sayısından bahsediyorum. Yalnızca o gün Dardanos Bataryası’na Birleşik Filo’nun attığı top mermi sayısı 4 binin üzerinde. Bu türlü dayanılmaz bir bombardıman altındaydı bu askerler. Dardanos Bataryası’nda misyonlu Batarya Kumandanı ÜstTeğmen Hasan ve Teğmen Mevfus isabet nedeniyle 18 Mart’ta şehit oldular.”
