admin
Ümran Avcı – Ferdi Çetin’in yeni kitabı “Yedinci Günün Karanlığı”nda alışılagelmişin dışında bir okuma vadediyor. Kapağı açtığınızda bir şiir kitabını elinizde tuttuğunuz hissi doğuyor. Halbuki içindekiler şiirsel bir lisan ve biçimle yazılmış 11 hikaye. Okur gerçeküstülük, gotik metinler ve betimlemeler ortasında dolaşıyor. Başsız vücutlar, yatağında uyurken silinip gidenler, kökleri dışarıda yürüyen ağaçlar, bir mendil içinde ya da avuçta tutulan gözler, bir duvarı kayıp odalar… Öyküler son hikayenin başlığından ilhamla, ‘insanlığın büyük verandasından’ bakıp gördüğümüz kaygılarla ilgili: Madenciler, görmezden gelinenler, niyet suçluları, ruhları ve vücutları sakatlanmışlar… Ferdi Çetin, az kelamla çok sıkıntı anlattığı hikayelerinde, ‘eskimiş ellerin çaresizliğine, ‘apartman ağızlıların’ bitmek bilmez söylevlerine, ‘paslı kulakların’ yılgınlığına, ‘buruşuk sessizliklerin’ ortasına bırakıyor okuru. Bıraktığı yerden de düşünmeye davet ediyor istemsizce…
■Kitabın biçimiyle başlayalım isterseniz. Büyük harf yok, virgülden öbür noktalama işareti yok. Mümkün telaffuzların dışında kurgu ve lisanla yarattığınız bir hikaye dünyasına davet ediyorsunuz okuru.
Gertrude Stein beni çok etkilemiştir. O noktanın lisanın önüne bir hudut koyduğunu, kanıyı kestiğini söyler ve virgülü de büyük ölçüde reddeder. Lakin benim virgülle alakam biraz farklı; virgül benim için niyetin nefes aldığı bir alan. Noktanın getirdiği o katı sonlanışa karşı bir direnme noktası üzere görüyorum virgülü. Cümleyi bitirmeden, kelamı kesmeden, daima genişleyip akan bir mana oluşturmanın aracı virgül benim için. Kitaptaki lisanın de tam olarak bu türlü kurulmasını istedim; sabit değil, daima devinen, daima bir boşluktan başkasına sıçrayarak ilerleyen bir metin olsun istedim. Bu yüzden de büyük harfi ve öteki noktalama işaretlerini devre dışı bıraktım. Böylelikle anlatım daima genişliyor, hareket ediyor, kendi sesini arayıp bulmaya çalışıyor ve natürel ritmin peşinde bir arayış bu…
■Hikâye kahramanlarının isimleri alışılagelmişin dışında. Daha çok mitolojik ya da lakap gibi. Golem Bey, Baytar Bey, Besalet Bey, Nevit Bey, Atom Bey, Hallaç Bey…
Evet, isimler değerli benim için. Hikayeyi yazmaya başlamadan evvel birinci işim isimleri bulmak oluyor. İsim benim için yalnızca bir ses değil; öykünün kendisini kuran bir şey. Onları bir müze üzere düşünüyorum fakat o denli sessiz, hareketsiz duran değil; içlerinde daima bir devinim olan, kendi yankılarını yaratan, metnin içinde var olan ve yaşayan isimler. Kimileri çoktan unutulmuş ya da unutulmaya yüz tutmuş isimler. Kimileriyse bir meslekten, bir lakaptan geliyor ve bu hâliyle metne hem nostaljik hem de ironik bir ton katıyorlar. Bu isimler hikayede yalnızca karakterleri temsil etmiyor; tıpkı vakitte hafızanın, tarihin, hatta unutulmuşluğun da sembolü olarak fonksiyon görüyor.
■Karakterler yatağında kayboluyor, ufalanıyorlar. Kimisi toz olup dağılıveriyor. İnsanların doyumsuz iştahına, iflah olmaz hırsına karşı fanilik hatırlatması diye mi okumak lazım?
Kesinlikle o denli okumak da mümkün. Karakterlerin birden fazla bir anda silinip gidiyor, toz olup dağılıyor, insanın faniliğini hatırlatıyor bize. Günümüz beşerinin doymak bilmeyen tüketme iştahı, sınırsız hırsları karşısında aslında ne kadar kırılgan, süreksiz olduğumuzu hatırlatan hikayeler. Yatağında kaybolan, sabah bir anda yok olan, ufalanan karakterler; aslında her gün yaşadığımız unutulmuşluğu, yok oluşu simgeliyor. Faniliğimiz karşısında daha alçakgönüllü ve fikirli bir varoluşa dikkat çekmek istiyorum diyebilirim. Bir gün bir cenazede duymuştum, “gezerken gezerken kaybolur insan” demişti biri… Mütevazı yok oluş öyküleri bu manada.
‘Bir lisan yok olduğunda, aslında bir dünya da yok oluyor’
■Kahramanlar yaşı geçkin, bir uzuvları eksik ya da sakatlanmış, bedensel kusurları olanlar…
Ben eksiklik kavramını önemsiyorum; aslında tüm metinlerimde eksiklikleriyle var olmaya çalışan insanları anlatıyorum. İnsan taş üzere değil; en küçük modülünü kaybetse bile asla eski bütünlüğüne kavuşamıyor. Karakterlerin birçok yaşlı, eksik, bir şeyini yitirmiş beşerler. Bastonlarıyla, bedensel kusurlarıyla, hayatla daima bir adım geriden bağlantı kurmaya çalışıyorlar. Zira hayat, eksikliğiyle var olan bir şey. Hepimiz hayatımız boyunca kimi şeyleri kaybediyoruz ve o kayıplarla yaşamayı öğreniyoruz. Karakterlerimin bu eksiklikleri yalnızca bedensel değil; bellek kayıpları da yaşıyorlar, tahminen de bu kayıpların en ağırı oluyor ve bu eksikliklerle hayata tutunmaya çalışıyorlar.
■‘Unutturulmuş’ lisanlar problemi de öne çıkıyor.
Dil daima üzerine düşündüğüm bir problem. Lisanı unutmak, kimliği unutmak demek. Bir lisan yok olduğunda, aslında bir dünya da yok oluyor, bir hafıza siliniyor. Golem Bey karakteri tam da bunu anlatıyor bize; ‘unutturulmuş lisanlar kürsüsü’ aslında lisanın yok edilmesinin ne kadar kolay ve ne kadar tehlikeli olduğunu simgeliyor. Onun öyküsü, bir lisanın kaybolmasıyla birlikte, kimliklerin ve gerçekliğin nasıl sessizce yok olabileceğini gösteriyor bize.
