admin
Kartepe ilçesi Dumlupınar Mahallesi Bedir Sokak ile Ulus Caddesi kesişimindeki yerde, 17 Şubat’ta metro projesi kapsamında yapılan sondaj çalışması sırasında 47 metre derinliğe inildiğinde çıkan yangın, 4 Mart’ta söndü. Sondajı yapan şirket, 8 Mart’ta sondaj borusunu çıkartarak buradaki çalışmalarını tamamladı. Bu bölgeye yaklaşık 500 metre aradaki D-100 kara yolu İzmit tarafının çabucak yanındaki Ankara Caddesi’nde, 2 Mart’ta yapılan sondaj çalışması sırasında yerin 45 metre altında açığa çıkan ve takımlar tarafından denetimli halde alevlendiren gazın etrafı beton ile kapatıldı. Metan gazı kaynaklı olduğu değerlendirilen yangın sürüyor.
KOÜ Mühendislik Fakültesi Jeoloji Mühendisliği Kısmı Öğretim Üyesi Doç. Dr. Özkan Coruk, devam eden metan gazı kaynaklı yangın ile ilgili değerlendirmelerde bulundu. Metan gazının organik kalıntıların çürümesiyle oluşan bir gaz çeşidi olduğunu söyleyen Coruk, “Özellikle bataklık ortamlarda çok karşılaştığımız bir gaz. Bunun yanında tekrar bataklık ortamı eseri olan kömür havzalarında ve kömür madenlerinde de metan gazı karşılaştığımız bir gaz çeşidi. Jeolojik bir oluşum. Bilhassa bataklık ve bataklık sonrası gelişen jeolojik süreçte muhakkak derinliklerde, yüzeyde ve yüzeye yakın kesimde bu gazların oluşturduğu cepleri bulmamız, görmemiz mümkün” diye konuştu.
‘BÖLGEDE METAN GAZI ÜNİTESİNE RASTLAMAK MÜMKÜN’
2 başka noktada yüzeye çıkan metan gazı ile ilgili konuşan Özkan Coruk, “Bizi hiç şaşırtmadı. Burada karşılaşacağımız bir olay. Zira Sapanca Gölü ile İzmit Körfez’i ortasındaki İzmit Ovası olarak bildiğimiz kesim eski bir bataklık. Bu bataklık ortamı hala yüzeyde izlerini gördüğümüz bir ortam. Jeolojik süreç içerisinde 120 metre derinliğe kadar bu oluşuma rastlamamız mümkün. Bataklı oluşum süreci içerisinde bataklıktaki bitki artıkları ve başka organik kalıntıların sıkışması sonucu açığa çıkan gaz, bu ortamda kum ve gibisi bu gazı depolayacak, ‘mercek yahut orta tabaka’ diye tanımladığımız ceplerde yer altı suyu ile birlikte birikmesi mümkün. Kapalı bir sistem üzere düşünebiliriz. Küçük ya da büyük mercekler içerisinde, yer altıdaki emsal katmanlar içerisinde bu gazın birikmesi üstteki örtünün sıkıştırmasına bağlı olarak gelişen bir jeolojik olay. Derinlikler değişebilir lakin bu ceplerde su ile birlikte metan gazı birikimine bölgede rastlanma mümkünlüğü epey yüksek. Daha derinde de bu gaz, yer altı sularıyla birlikte biraz daha farkı bir niteliğe dönüşebiliyor” dedi.
‘YANICI VE ZEHİRLEYİCİ BİR GAZ’
Metan gazının beşere ve etrafa tesiri hakkında konuşan Doç. Dr. Coruk, “Atmosfere çıktığı vakit hacim büyük değilse, etrafa büyük bir gaz akışı, gaz dönüşümü yapmayacaksa bir ziyanı yok. Denetim etmek mümkün ancak yanıcı ve zehirleyici bir gaz. Yaklaştığınız vakit, gazın ağır ortam içerisinde muhakkak bir oranda zehirleme mümkünlüğü yüksek. Yanıcı özelliği, en tipik özellik. Ateş aldığı vakit büyük bir aleve dönüşmesi mümkün lakin derinde vakitle jeolojik süreç içerisinde o özelliğini kaybederek turbamsı bir zona geçecek daha sonra da linyit gibisi oluşumların birinci adımını oluşturacak. Aslında günümüzde kullandığımız kömürler de jeolojik olarak daha evvelki devirlerde bu türlü bir ortamda sıkışmış, birikmiş organik kalıntıların ürünü” tabirlerini kullandı.
‘TÜNEL ÇALIŞMASI YAPACAKSAK HAFRİYAT USULÜNÜ BUNA NAZARAN TASARLAMAMIZ GEREKİYOR’
Metro projesi üzere çalışmaların bölgedeki gazların varlığını dikkate alarak yapılması gerektiğini belirten Doç. Dr. Özkan Coruk şu tabirlere yer verdi;
“Bu bir sondaj teşebbüsü olabildiği üzere tünel ve gibisi bir çalışma yapıyorsak ki buradaki çalışmamız bir metro çizgisiydi; metro derinliğimiz yaklaşık 30 metre aşağıdaki bir tünel zonunda devam ediyor. Bu zonda bilhassa Körfez’in olduğu kesim, İzmit ilçesindeki ‘eski Perşembe pazarı’ olarak bildiğimiz kısımdan başlayan güzergahımız şu anda Kartepe ilçesindeki Köseköy’e kadar olan güzergahında bu zona rastlamamız yüksek bir mümkünlük. Biz şayet burada bu türlü bir metro çalışması, bir tünel çalışması yapacaksak bu türlü bir mümkünlüğü dikkate alarak hafriyat prosedürünü buna nazaran tasarlamamız gerekiyor. Tünel delme makinesi (TBM) dediğimiz makine ile bu hafriyat gerçekleşecek. Bu türlü bir çalışmada da TBM dediğimiz makinenin dizaynını bu riskleri dikkate alarak yapmamız, gerekli sensörleri buna nazaran koymamız ve bu bataklık zonu içeresindeki, tünel açacağımız kesimde ilerleme yahut delme süreci öncesi yer katmanlarında uygunlaştırma çalışmalarını bunları dikkate alarak yapmamız gerekir. Kesinlikle o zonun çimento enjeksiyonu yahut gibisi bir sistemle güzelleştirilmesi mümkün olabilir ya da bu türlü bir gaz zonundan yüzeye yakın olduğunu tespit ettiysek bunların havalandırma bacalarıyla denetimli halde yüzeye çıkarmamız ve bertaraf etmemiz gerekir”
‘BENZER HADİSELER İLE DAHA EVVEL KARŞILAŞTIK’
Metro projesi kapsamında 2015 yılında yapılan birinci ön çalışma hakkında da konuşan Doç. Dr. Coruk, “Biz bu güzergahtaki birinci ön çalışmadaki sondajları yaptığımızda yaklaşık 30-35 metreden itibaren bu türlü bir tabakanın yani metan gazı biriktirecek tabakanın varlığını zati tespit etmiştik. Aslında bölgenin jeolojisini, ovanın oluşumunu değerlendirdiğimizde, bu türlü bir gazın olduğunu hepimiz biliyoruz zira misal hadiseler ile daha evvel de karşılaştık. Bölgede yapılan sondajlarda birinci basamaklarda emsal gaz çıkışları oldu. Hatta yeniden dikkate alınmadan sondaj başında sigara ve gibisi ateş yakılmasına bağlı olarak bu tip alev alma olaylarıyla daha evvel de karşılaştık” dedi.
‘DAHA DÜZGÜN SONUÇ VERECEK ÖNLEMLER DE YAPILABİLİRDİ’
Çıkan gazın denetimli biçimde alevlendirilip, tahliye edilmesi yolunun yanlışsız metotlardan birisi olduğunu söyleyen Coruk, “Zaten daha evvelki hadiseyi dikkate alarak denetimli olarak boşaltmaya çalışmışlar. Hatta yakma, alev alma ile yapmışlar. Bu denenebilir lakin daha âlâ sonuç verecek önlemler de yapılabilirdi. Bu da en azından bir adım. Birinci kademeye nazaran ileri bir adım. Bu biçimde alev aldırarak gazı yakmak, etrafa zehirli tesirini ve kokunun oluşturacağı olumsuz durumu engellemek açısından gerçekleştirilmiş. Birinci de bilinmeden gazın ateş alması ve aleve dönüşmesi hadisesi kelam konusuydu. İkinci de bu durum bilinerek denetimli olarak yakılmış. Gazın bu halde tüketilmesi öngörülmüş” diye konuştu.
Doç. Dr. Coruk kapalı ortamda solunursa metan gazının zehirli olduğu konusunda uyararak, “Buradaki çıkan gazın tesiri o kadar büyük değildir zira atmosfer içerisinde yoğunluğu azalacaktır; derişme ölçüsü artacaktır. O nedenle zehirli değil lakin o delginin olduğu yere, ortama girer ve nefes alırsanız zehirlenirsiniz” dedi.
