admin
İlim Kültür Eğitim Vakfı Araştırmacısı Enes Koru tarafından hazırlanan, ilçeler ortasındaki farklılıklar demografi, iktisat, sıhhat, eğitim, etraf, ulaşım ve toplumsal hayat üzere temel göstergeler üzerinden ele alındığı raporda, İstanbul’un mevcut kentleşme dinamiklerini, göç hareketlerini ve mekansal dönüşüm süreçleri, bunların ilçeler üzerindeki etkileri incelendi.
Vakfın Yönetim Kurulu Lideri Ahmet Sait Öner, bu raporun İstanbul’un ilçelerindeki sosyoekonomik görünümü kapsamlı bir formda tahlili için hazırlandığını söyledi.
Öner, raporda İstanbul’un ilçeleriyle ilgili olarak eğitim, sıhhat, toplumsal yapı, aile yapısı, iktisadi yapı ve ulaşım üzere birçok başlığın ele alındığını kaydederek, “Rapor, bir yandan İstanbul’un genel fotoğrafını çekerken öte yandan ilçe ilçe bize sosyoekonomik görünüme dair çeşitli bilgiler sunuyor. Buradan hareketle kentsel adalet kavramı üzerinden ilçelerin hizmetlere erişim imkanlarını biz bu rapor üzerinden ölçebiliyoruz. Bununla birlikte tekrar mahallî idareler, siyaset üreticiler, karar alıcılar, araştırmacılar, entelektüeller üzerinden de raporu istifadeye sunuyoruz.” diye konuştu.
İstanbul’un Türkiye nüfusunun yüzde 20’sini barındıran bir metropol olduğunu söz eden Öner, raporda “kentteki makro sıkıntılara makro çözümler” gerektirebilecek birtakım bilgileri sunduklarını lisana getirdi.
NÜFUSUN AZALDIĞI 3 İLÇE
Raporda öne çıkan bilgilerden birincisinin nüfus hareketliliği olduğuna dikkati çeken Öner, şöyle devam etti:
“Fatih, Kadıköy, Şişli üzere ilçelerde bir nüfus azalması kelam konusu. Nüfus buralarda azalmışken çeper ilçelere yanlışsız süratli bir halde artış seyri gösteriyor. Örneğin Beylikdüzü’nde nüfusun son 10 yılda yüzde 67 oranında arttığını görüyoruz. Tekrar Esenyurt, Başakşehir üzere ilçelerde nüfusun süratli arttığını görmekteyiz. Fatih’te ise nüfusun yüzde 16 oranında düştüğü datalara yansıdı. İstanbul’da sosyoekonomik yapı, kentin merkezlerine hakikat bağımlı olduğu için gün içinde nüfus artışı tekrar Fatih, Kadıköy, Şişli üzere ilçelerde ağır olarak seyrediyor. Esenyurt, Küçükçekmece, Pendik, Ümraniye ve Bağcılar nüfusun yüzde 25’inin barındığı 5 ilçe olarak öne çıkıyor.”
EN FAZLA TEK YAŞAYANIN BULUNDUĞU İLÇELER
Öner, kentte tek başına ömrün arttığını, her dört haneden birinde tek yaşandığını söyledi. Bilhassa Kadıköy, Şişli ile Bakırköy’de bu durumun daha yaygın olduğunu söz eden Öner, “Nüfusun ağır olduğu, gelir ile eğitim düzeyi nispeten daha düşük olduğu ‘çeper’ dediğimiz ilçelerde nüfus artışının, doğurganlık oranlarının nispeten daha yüksek olduğunu görüyoruz. Bu da bize aslında nüfus artışında ekonomik dinamiklerden fazla kültürel kodların hala baskın bir halde devam ettiğini gösteriyor. Doğurganlık oranlarının yüksek olduğu ilçeler Esenyurt, Sultanbeyli, Sultangazi, Sancaktepe olarak öne çıkmaktayken bunun çok düşük olduğu ilçeler ise Bakırköy, Şişli, Beşiktaş ve Kadıköy.” bilgisini verdi.
Öner, İstanbul’un gayrisafi yurt içi hasılanın (GSYİH) üçte birini üretmesine rağmen gelir adaletsizliğinin en derin yaşandığı metropoller ortasında birinci sırada yer aldığını aktaran Öner, Sultanbeyli ve Sultangazi’de gelir adaletsizliğinin çok daha derin hissedildiğini kaydetti.
Aynı ilçe yahut mahallede yaşayanlar ortasında bile gelir dağılımlarında uçurumların bulunduğunun altını çizen Öner, “Beykoz ve Sarıyer’de ilçe içi ekonomik uçurumun çok yüksek olduğunu gözlemliyoruz. Bu ilçelerde hem en yüksek gelir kümesine hem de en düşük gelir kümesine mensup bireyler yan yana yaşıyor.” dedi.
Şişli, Kadıköy ve Fatih’in ticaret ve finans merkezi, Esenyurt ve Tuzla’nın ise sanayi merkezi olarak ön plana çıkan ilçeler olduğunu anlatan Öner, konut kiralarında ise en düşük ortalamanın 15 bin 500 lirayla Esenyurt’ta, en yüksek ortalamanın ise 60 bin lirayla Sarıyer’de olduğunu tabir etti.
Toplu ulaşım alışkanlığının kentte epey yüksek olduğunu belirten Öner, şunları lisana getirdi:
“Beşiktaş ve Kadıköy’de raylı sistemlere ulaşım imkanları çok daha yüksek. Çok farklı bir formda İstanbul’da nüfus yoğunluğunun en yüksek olduğu ana arterlere açılan Esenyurt’ta rastgele bir raylı sistemin bulunmadığını görüyoruz. Toplu taşıma alışkanlığı İstanbul’da yüksek olsa da bir o kadar da özel araç kullanımı yaygın. Bu da hem trafik sıkışıklığını artırıp hem de otopark sorununu gün yüzüne çıkarıyor. Merkez ilçelerde bisiklet kullanımı ve yaya dostu ulaşım biraz daha yaygınken kentin çeperlerine gerçek gidildiğinde bu imkanların biraz daha az olduğunu gözlemliyoruz.”
Kentte kişi başına düşen yeşil alanın 2,2 metrekare olduğunun raporda yer aldığını belirten Öner, Sarıyer, Beykoz ve Adalar’ın yeşil alan konusunda şanslı olduğunu, Gaziosmanpaşa, Esenyurt ve Fatih üzere ilçelerde ise bunun 1 metrekarenin altına düştüğünü bildirdi.
ESENYURT’TA BİR ÖĞRETMENE 44 ÖĞRENCİ DÜŞÜYOR
İLKE Vakfı Yönetim Kurulu Lideri Öner, gelir seviyesinin tüketim alışkanlıkları üzerindeki tesirinin raporda değerlendirildiğini anlattı.
Öner, gelir seviyesi yüksek ilçelerde su ve güç kaynaklarının tüketim oranının öteki ilçelere nazaran iki kat daha fazla olduğunu belirterek, “Örneğin, Beşiktaş, Sarıyer, Kadıköy üzere ilçelerde biz doğal gaz ve su tüketiminin çok daha yüksek oranda olduğunu görüyoruz.” değerlendirmesini yaptı.
Son 10 yılda Sultangazi, Sultanbeyli ile Esenyurt’ta yükseköğrenim eğitimi seviyesinde yüzde 150’lik artıştan bahseden Öner, şunları kaydetti:
“Bu da eğitimde fırsat eşitliğinin artık gelir seviyesinin düşük olduğu ilçelere ve bölümlere kadar yaygınlaştığının verisini bize sunuyor. Eğitim hizmetlerinin sosyoekonomik ve gelir seviyesi düşük olan ilçelerde ortalamanın altında kaldığı gözlemledik. Bunun nüfusla da bir ilgisi olduğunu görüyoruz. Devlet ilkokullarında bir sınıftaki öğrenci sayısına baktığımızda bu Esenyurt üzere nüfusun çok ağır olduğu bir ilçede 35’ken Beşiktaş üzere bir ilçede 22’ye düşüyor. Yeniden ilkokullara baktığımızda Kadıköy’de 17 öğrenciyle bir öğretmen ilgileniyorken Esenyurt’ta bu sayının 44’e çıktığını görüyoruz.
