admin
Aydın Hasan – ABD, Suriye’de 2011’de başlayan iç savaşa, terör örgütü DAEŞ’e yönelik hava taarruzlarıyla Eylül 2014’te dahil oldu. Bundan sonra da terör örgütü YPG’yi kara gücü üzere kullanma tarafında bir siyaset izledi. Örgüt ABD’nin takviyesi ile Suriye içinde geniş bir alanda denetim sağladı.
2014 ocak ayında örgüt üç “kanton” ilan etti. Suriye’nin Irak sonundan Akdeniz’e uzanan bir terör koridoru oluşturma gayreti olan bu plana birinci darbe 2016 yılındaki Fırat Kalkanı Harekatı ile vuruldu. Akabinde Zeytin Kolu ve Barış Pınarı harekatları ile plan çökertildi.
8 Aralık 2024’te Suriye’de Baas rejiminin devrilmesinin akabinde yeni bir stratejiye yönelen Türkiye, istihbarat üniteleri kanalıyla YPG’ye ABD üzerinden ültimatom verdi. Dışişleri Bakanı Hakan Fidan, bu ültimatomun çerçevesini “Uluslararası terörist savaşçı niteliği taşıyan, Türkiye’den, İran’dan, Irak’tan gelmişlerin Suriye’yi terk etmeleri gerekiyor. PKK’lı takımların ülkeyi terk etmeleri gerekiyor” sözleri ile çizdi. Milli Savunma Bakanlığı Sözcüsü Tuğamiral Zeki Aktürk de, “Terör örgütü PKK/PYD/YPG/SDG’nin silah bırakması, elebaşları ve yabancı örgüt mensuplarının Suriye’yi terk etmesi, silahlı kümelerin ordu içerisinde farklı bir yapı teşkil etmeden Savunma Bakanlığı bünyesinde ulusal ordunun ayrıcalıksız bir modülü olarak yer alması gerekmektedir” demişti.
‘PKK ayrılsın’ talebi
Suriye Cumhurbaşkanı Ahmed Şara’nın evvelki gün SDG yöneticisi sıfatıyla Mazlum Abdi ile imzaladığı sekiz unsurluk mutabakat, Türkiye’nin de beklentileri doğrultusunda bir sürecin işleyebileceği mümkünlüğünü gündeme getirdi. Bölgeden gelen haberlerde; SDG’nin Suriyeli olmayan PKK’lıların Suriye’den ayrılmalarını talep ettiği belirtildi. Ayrıyeten Mazlum Abdi’nin muahedeyi imzalamasında yapmasında ABD baskısının tesirli olduğu aktarıldı. ABD’nin bölgede bulunan 2 bin dolayındaki askerini önümüzdeki periyotta çekmeyi planladığı da lisana getirildi. SDG’ye yakın lokal medya, Mazlum Abdi’nin Şam’a ABD ordusuna ilişkin bir Apache helikopteri ile gittiğini kaydetti.
Çekilme terör bitince
SDG’nin entegrasyonu sürecinin muahedenin son hususu doğrultusunda 2025 yılının bütününe yayılması ve her bir unsurun ilgili komiteler eliyle izlenmesi bekleniyor. Bu takvim nedeniyle gelişmelerin yakından takip edilmesi gerekecek. Örgütün muahedeyi vakit kazanmak için kullanmaya çalışıp çalışmayacağı da en kıymetli ögelerden biri olacak. Türk Silahlı Kuvvetlerinin Suriye içindeki harekat bölgelerinden terör büsbütün sona erene kadar çekilmesi düşünülmüyor. Önümüzdeki periyotta, Suriye’nin kuzeydoğusunda DAEŞ mensuplarının hapishanelerin güvenliği konusunda ise Türkiye, Suriye, Ürdün, Lübnan ve Irak’ın oluşturduğu beşli inisiyatifin rol üslenmesi bekleniyor. Güvenlik kaynakları, hem Suriye’de hem Irak’ta terörün sona erdirilmesi için uygulamaya bakılacağını lisana getiriyor. Kaynaklar, “İhtiyatlı optimistlik içinde olmalıyız. Sürecin sabote edilmesine müsaade etmeyeceğiz” görüşünü söz ediyor.
‘Renkli’ mesaj
Anlaşmanın imzalanmasının akabinde çekilen fotoğraf, siyasi olduğu kadar sembolik iletiler da içeriyor. Bilhassa Ahmed Şara’nın mor kravatı ve mavi ceketi dikkat çekiyor. Renk ve güç uzmanı Hatice Hunt, Şara’nın kıyafet seçimine dair yaptığı tahlilde şunları söyledi: “Mavi ceket, onun zihninde birden fazla plan olduğunu gösteriyor. Mavi, planlama ile ilişkilendirilen bir renk. Kravat olarak mor rengi tercih etmesi ise beyninin gücünü simgeliyor. Mor, güç ve zihinsel güç ile irtibatlı bir renk olduğu için, onun bu dengeyi sağlamak ismine mor kravat taktığını söyleyebiliriz. Siyah gömlek, aslında içinde söylemek istediği farklı şeyler olduğunu ima ediyor. Fakat bu siyah kıyafet, onu dengeleyerek, söylememesi gereken şeyleri kendisine hatırlatıyor ve bir denetim sistemi oluşturuyor. Burada dikkat çeken en kıymetli nokta, morun yüksek gücü. Beyin gücü manasında değerli bir tesire sahip olan mor, Ahmed Şara’nın zihinsel gücünü dengelemek için bir tamamlayıcı olarak karşımıza çıkıyor.” / ÇİĞDEM YILMAZ İstanbul
Irak’a geçişler engellenecek
Suriye-Irak sonunun merkezi idarenin kontrolüne geçmesiyle huduttan teröristler geçişlerin engellenmesi için de adım atılmış olacak. Irak idaresi de, Suriye hududunda fiziki mani oluşturmak için Türkiye’den teknik dayanak alarak çalışma başlatmış durumda. Suriye’den ayrılacak PKK’lıların gidecekleri yerler ile Irak’taki yapıların bundan nasıl etkileneceği mevzularının önümüzdeki süreçte şekillenmesi bekleniyor.
YPG davete uyacak mı?
Anlaşma ile YPG’nin, terör örgütü elebaşı Abdullah Öcalan’ın davetine uyup uymayacağı da önümüzdeki süreçte anlaşılacak. Şayet Suriyeli olmayan örgüt mensupları ve YPG’nin başkan takımı SDG’den ayrılırsa ve yapı Suriye Ordusu içinde blok oluşturmadan yer alırsa örgüt PKK’dan koparılmış olacak. Bu durumda, örgütün feshi sağlanmış olacak.
Kafa karıştırdılar
Anlaşmanın akabinde yapılan kimi açıklamalar, sürecin şiddetli geçeceğinin işareti olarak yorumlandı. PYD yöneticilerinden Salih Müslim, muahedenin Öcalan’ın SDG’ye gönderdiği mektupla uyumlu olduğunu söyledi. Müslim, mektupta “silahsızlanmaya” ait bir şey olmadığını belirterek hudut kapılarını birlikte yöneteceklerini, buradaki gelirlerin dağılımına birlikte karar vereceklerini öne sürdü. YPG de “Hiçbir hükümet gücü, hudut kapıları hariç SDG’nin denetimindeki bölgelere girmeyecek” açıklamasında bulundu. Tekrar örgütle bağlantılı “Suriye Demokratik Meclisi” ismini kullanan yapı da açıklamasında muahedeyi destekleyerek “Suriye adem-i merkeziyetçi bir devlet olmalı” sözünü kullandı. Barzani’nin tesirindeki Suriye Kürt Ulusal Kurulu (ENKS) Sözcüsü Faysal Yusuf ise anlaşmadan haberdar olmadıklarını söyledi.
Dürzilerle de mutabakat imzaladı
El Cezire’nin haberine nazaran Şam hükümeti, Dürzi toplumunu devlet kurumlarına entegre etmek için Süveyde eyaletinden bir Dürzi heyetiyle mutabakat imzaladı. El Arabiya da bu bilgiyi aktardı.
ANLAŞMA TÜRKİYE’YE NASIL YANSIR?
Silah bırakma sürecinde olumlu
Suriye idaresi ile SDG ortasında imzalanan muahedeyi Milliyet’e kıymetlendiren uzmanlar, mutabakatın uygulama safhasını görmek gerektiğini söz etti.
Emekli Tümgeneral Doç. Dr. Güray Alpar: Anlaşmanın olması Suriye’de istikrarın sağlanmasına yönelik bir adım. Türkiye’deki PKK’nın silah bırakmasına yönelik faaliyetlere de olumlu istikamette yansıyacağını düşünüyorum. Bölgesel bir barış lakin bu türlü sağlanır. Öcalan’ın daveti için YPG ‘bizi ilgilendirmiyor’ dedi ancak oradaki SDG güçleri hepsini kapsayan bir yapılanma. Münasebetiyle zati oradaki yapılanmanın büyük bir kısmı kendisini YPG’den ayırmış oluyor. YPG gücü azalmış bir yapıya dönüşüyor. Ben bu rüzgara YPG’nin itiraz edeceğini yahut dayanabileceğini, karşı koyabileceğini düşünmüyorum.
İlave müzakereler
Hasan Kalyoncu Üniversitesi Öğretim Üyesi Murat Aslan: Bahsedilen birleşme nasıl olacak? Bunların bütünlüğü korunarak mı Şam idaresinin altına girilecek? Kumandanları mesela bir Arap yahut Türkmen yahut öteki bir etnisiteden, mezhepten birisi olabilecek mi? O mevzuda bir belirsizlik var. Şu an bir teorik çerçeve kurgulandı. Lakin bunun pratiği nasıl olacak? Onu bekleyip görmek lazım. Lakin sekizinci hususta, komiteler oluşturulması ve aralık ayına kadar çalışmalar yapılması öngörülüyor. Buradan genel prensipler istikamesinde bir uzlaşıya varılmış lakin daha teknik hususlar konusunda ek müzakereler yapılacak manası çıkar. Terör örgütü ögelerinin orada muahede imzalamasını, öncelikle Bahçeli’nin başlattığı DEM Partilerin yürüttüğü süreçle bir ortada ele almak gerekiyor. Türkiye’de KCK’nın PKK koluna yönelik bir süreç devam ederken, Suriye koluna yönelik ikinci bir süreç şu an için Suriye’de Şam idaresiyle PYD ortasında yürütülüyor. Şayet bu süreç Türkiye’nin güvenliğine hürmet duyacaksa, daha önce Dışişleri Bakanı Fidan’ın yapmış olduğu açıklamalarda geçen üç şart burada dikkate alınıyorsa doğal ki Türkiye’nin çıkarına olan bir durum ortaya çıkar. Ancak şayet PKK hala orada duracaksa, Türkiye’nin hudut boyunca yerleşmiş olan karakollarına, köylerine sızmalar yahut ismi konmamış hücumlar icra edilecekse, o takdirde bu sürecin bir manası kalmaz.
‘Uygulamayı görmek gerek’
Ümran Stratejik Araştırmalar Merkezi Araştırma Yöneticisi Ömer Özkızılcık: Temkinli bir optimistlik ile karşılamak gerekir. Uygulamada pürüzler çıkabilir, sabotajlar olabilir. Ancak mutabakata baktığımızda Türkiye’nin taleplerinin yerine getirildiğini görüyoruz. Öncesinde muahedede bir muğlaklık vardı, Suriye ordusuna entegre edilme nasıl olacak diye. Aslında orada kullanılan söz Arapçada birleşme manasında bir entegrasyondan bahsediliyor. Yani içine eriyip gitme manasında bir entegrasyon. / ASENA YATAĞAN Ankara
‘ABD’nin varlığı çelişkili hale geldi’
Emekli Büyükelçi Uluç Özülker: Şara’nın yani şu andaki süreksiz hükümetin ülkenin tamamını denetim altına alabilme noktasına geldiğini düşündüren gelişmeler var. Mutabakat da o kapsam içine girer. ABD, Suriye’nin 3’te 1’inde hakim konumda. Mutabakatla ABD’nin oradaki varlığını sürdürmesi ortasında bir çelişki var. SDG’nin Suriye’deki merkezi otoritenin buyruğunda, Suriye bütününü kapsayacak halde bir türel statüyü kabullenmiş olması kesinlikle ki geleceğe dönük olarak Amerika’yı da bir noktada zorlayıcı, sıkıştırıcı bir nitelik taşıyacaktır. (Öcalan’ın çağrısı) Temel prestijiyle YPG/PYD’nin davete uymaması değil zira orada hakim konumda olan ABD. Amerika elini buradan çekmeyecektir. Buradaki silah sistemleri ve bütün oradaki varlıklarını da tekrar revize etmesi gerekebilir. O noktada değiliz daha.
