admin
Milliyet.com.tr/ÖZEL Şayet bir para hesabınıza göndericiden ‘diğer’ seçeneği ile ulaştıysa kira geliri olmasa bile gelir vergisi cezası ile karşı karşıya kalınabiliyor. Yapay zeka para transferlerinde ‘diğer’ seçeneğini ‘kira geliri olabilir’ formunda yorumlayabiliyor. Hesaba gelen para ‘diğer’ yahut ‘kira geliri’ halinde yazıldıysa aylar sonra hatta yıllar sonra da vergi cezası ile karşılaşılabileceği belirtiliyor.
Gelir Yönetimi Başkanlığı’nın vergi takibinde kullandığı yapay zeka sistemi ‘diğer’ açıklamasıyla gönderilen parayı ‘kira geliri’ olarak algılayıp kişiyi riskli kümeye sokabilir. Çok sayıda bireye bu formda e-tebligatlar gönderildiği ortaya çıktı. Pekala kira geliri elde etmeyen şahıslar bu tip durumla karşılaştıklarında ne yapmalı? Vergi kaçırdığı ortaya çıkan mülk sahiplerine ne çeşit cezalar veriliyor? Burada kiracılar için de bir risk var mı?
‘BEYAN VEREN 2 MİLYON 700 BİNDEN FAZLA MÜKELLEF VAR’
Konuyla ilgili tüm merak edilenleri milliyet.com.tr’ye kıymetlendiren Gayrimenkul Uzmanı Mustafa Hakan Özelmacıklı şu tabirleri kullandı: “Kira ödemelerinde bir müddettir incelemeler yapılıyor. Hazine ve Maliye Bakanlığı’nın geçtiğimiz yıllarda da kira gelir beyanına ait kıymetli ikazları olmuştu.
Aslında gayrimenkul kiralarından gelir elde eden değerli bir sayı var. Buna gayrimenkul sermaye iradı diyoruz ve mükellef sayısı her geçen gün artıyor. Şu an için gayrimenkul kira gelirlerinden beyan veren mükellef sayısının 2 milyon 700 bin düzeyini geçtiğini görüyoruz. Bu istenen sayı değil. Türkiye’de yaklaşık 7 milyon kiracının olduğu bedellendiriliyor. Kira gelir beyanında bulunmayan çok sayıda kişi var.
KİRA GELİRİ ELDE EDEN NASIL TESPİT EDİLİYOR?
Devletin de bu çeşit tespitlere geniş manada imkanı var. Birincisi tabi bireylerin tapulu olan yerde oturup oturmadıkları, adrese dayalı nüfus kayıt sistemi bilgileri üzerinden takip edilebiliyor. Tıpkı vakitte oradaki elektrik, su abonelikleri, telefon kontakları üzere çok sayıda data setine bakılabiliyor. Kira ile alakalı bu çeşit takipler devlet açısından kelam konusu olabiliyor.
‘TAHSİLATLAR NE OLURSA OLSUN BANKADAN YAPILMALI’
Kiraların hakikat beyan edilmesine ait çok sayıda ek düzenleme de yakın vakitte getirildi. Örneğin 2024 yılı Ekim ayında Gelir Vergisi Genel Bildirimi ile tahsilat ve ödemelerle ilgili kapsam genişletildi. Bu noktada artık kira fiyatı ne olursa olsun yapılacak tahsilatlar bankadan yapılmalı. Posta yönetiminden yapılmalı ve bu biçimde kira tahsilat ve ödemelerinin belgelendirilmesi zaruriliği getirilmişti.
ÖDEMEYİ BANKADAN YAPMAYANLARA CEZA
Belgelendirmeyle ilgili zorunluluklara uymayanlara ek cezalar kelam konusu oldu. Ceza oranları belirlendi ve sürece husus meblağın yüzde 5’i kadar özel usulsüzlük cezası kesiliyor. Şayet kiracı bunu kendi bildirirse onlara ceza uygunlanmıyor.
Örneğin elden ödenen 20 bin TL kira bedeli olsun, 5 bin TL minimum ceza meblağı çıkıyor. Bu kiracı ve kiraya verene başka farklı uygulanıyor. Kiranın bir kısmını bankadan bir kısmını elden ödenmişse elden ödenen kısmın yüzde 10’u kadar ceza kesiliyor lakin alt hudut 5 bin TL olarak uygulanıyor.
BEYAN PERİYODU BAŞLADI: VERGİ ÖDEMELERİ GEREKİYOR
Ödemede kira yazıp yazmamasına bakılmaksızın esasen şu anda bir beyan devri içerisindeyiz. Mal sahiplerinin gelirleri gidip beyan etmeleri gerekiyor. Dijital vergi dairesine girip hazır beyan sistemi üzerinden vergilerini ödemeleri gerekiyor.
‘DİĞER’ SEÇENEĞİ İLE ÖDEME YAPAN KİRACI İÇİN CEZA KELAM KONUSU MU?
Kiracılar da ödemeleri bankadan yapıyorsa ekstra bir yükümlülüğü yok. İlla ‘kira ödemesi’ seçeneğini işaretlemeleri tarafında bir yükümlülük kelam konusu değil.
KİRA VERGİSİNDE ÖRNEK HESAP!
Kira geliri beyanı vaktinde verilmediği vakit hem kira bedelinin yüzde 5’ine kadar usulsüzlük cezası uygulanıyor hem de istisna dediğimiz meblağdan faydalanılamıyor. Örnek vermek gerekirse aylık 10 bin TL kira geliri olan bir mükellefin yıllık geliri 120 bin TL olsun. Bu kişi 33 bin TL’lik istisnadan faydalanmış olsa götürü masraf prosedüründe 13.050-TL vergi ödeme durumu olacakken, istisnadan faydalanmadığı vakit 18.500-TL vergi ödemek durumunda kalır.
ELDEN ÖDEME YAPAN NE KADAR CEZA ÖDER?
Bir öbür örnekte ise 20 bin TL’lik kiranın elden ödenmesi durumunda 5.000 TL taban ceza fiyatı kiracı ve kiraya verene farklı başka uygulanır. Kira bedelinin bir kısmı banka aracılığıyla bir kısmı elden ödenmişse, elden ödenen kısmın %10’u kadar ceza kesilir lakin alt hudut olan 5.000 TL uygulanır.
KİRA GELİRİ OLMAYAN LAKİN TEBLİGAT GELENLER NE YAPMALI?
Kira geliri olmayan ya da özel bir nedenle artık kira geliri alamayanlar açısından hazır beyan sisteminde ( https://intvrg.gib.gov.tr/hazirbeyan/ ) bir dilekçe menüsü var. Şayet hakikaten kira getirisi elde etmiyorsa kişi ‘istisna dilekçesi vermek istiyorum’ menüsü aracılığı ile hazır beyan sistemi üzerinden dilekçe verebilir. İstisna altında kira getirisi elde edenler, ‘kira geliri elde edemedim’ diyenler, gayrimenkulünü sattıysa, satan bireyler, ‘gayrimenkulde kendim oturuyorum’ diyenler, ‘benim kardeşlerim, üst soyum, alt soyum’ oturuyor diyerek dilekçe verebilirler. Şayet elde ettikleri bir kira geliri yoksa bu dilekçelerle düzeltmeler yapabilirler.
Kira ödemesi yazıldığında yapay zeka dışında esasen bir beyan olmuş oluyor. Hazır beyan sisteminde şöyle bir özellik var: Yatan bedelde kira yazıldıysa güya bu kira bedeliymiş üzere mükelleflere hazır beyan sistemi gösteriyor. Bu nitekim bir kira getirisi değilse bireyler hazır beyan sistemi üzerinden dilekçe vererek bu durumlarını özel olarak Gelir Yönetimi Başkanlığı’na bildirmeliler.”
