admin
Dünya genelinde enflasyon-resesyon ikilemi varlığını korurken, Trump’ın muhafazacı ticari siyasetlerinin ekonomik görünüm üzerindeki tesirlerine yönelik tasalar yatırımcıların odağında olmaya devam ediyor.
Başkan Trump, pazar günü verdiği bir röportajda, Kanada ve Meksika’ya yönelik tarifelerin, bu yıl ülke iktisadının resesyona girmesine ya da enflasyonun artmasına yol açabileceği mümkünlüğünü göz arkası etmemişti.
Tarifeler nedeniyle bu yıl resesyon beklenip beklenmediği sorusuna cevap veren Trump, bu türlü mevzularda iddia yapmaktan “nefret ettiğini” söyledi. Trump, “Şu anda bir geçiş devri var zira yaptığımız şey çok büyük. Amerika’ya zenginliği geri getiriyoruz. Bu, çok kıymetli bir şey. Her vakit biraz vakit alan devirler vardır.” demişti.
Tarifelerin enflasyonu körükleyip körüklemeyeceğine ait ise Trump, enflasyonu etkileyebileceğini lakin faiz oranlarının da düştüğünü vurgulamıştı.
Trump’ın açıklamaları resesyon korkularını alevlendirdi
ABD Başkanı Trump’ın hafta sonunda yaptığı açıklamalar, tarifelerle birlikte ticarette artan tansiyonun ekonomik yavaşlamayı tetikleyebileceğine dair tasaları körükledi.
Öte yandan, ABD’nin tanımlarına yönelik misilleme açıklamaları sürerken, Kanada’nın en kalabalık eyaleti Ontario’nun Başbakanı Doug Ford, gümrük vergilerine karşılık ABD eyaletlerine sağladıkları elektriğe yüzde 25 oranında ek fiyat uygulayacaklarını bildirdi.
ABD bunu tırmandırırsa, elektriği büsbütün kesmekte tereddüt etmeyeceğini söyleyen Ford, bu ticaret savaşının sorumlusunun Trump olduğunu söz etti.
Tarife siyasetine ait gelişmeler piyasaların tarafı üzerinde tesirli olmayı sürdürürken, Trump’ın çelik ve alüminyum ithalatına getirdiği yüzde 25 gümrük vergisinin de 12 Mart’ta yürürlüğe girmesi bekleniyor.
Tüketiciler mali durumları konusunda “daha kötümser”
Geçen hafta açıklanan istihdam datalarından alınan sinyaller ABD’deki büyümeye ait riskleri desteklerken, tüketicilerin enflasyon beklentileri de berbatlaştı.
Yarın açıklanacak enflasyon dataları öncesi ABD Merkez Bankası (Fed) New York Şubesi’nin açıkladığı Tüketici Beklentileri Anketi’nin sonuçları, ABD’de tüketicilerin kısa vadeli enflasyon beklentisinin yükseldiğini ortaya koydu.
Buna nazaran, gelecek 12 ayı kapsayan kısa vadeli medyan enflasyon beklentisi geçen ay yüzde 3’ten yüzde 3,1’e çıkarken, dört ayda birinci sefer artış kaydetti.
Ayrıca New York Fed, ABD’de hane halkının şubatta gelecek yıl için mali durumları konusunda daha fazla karamsar olduğunu, işsizlik, temerrüt ve krediye erişim beklentilerinin bariz halde kötüleştiğini bildirdi.
Ekonomistler de son günlerde ABD iktisadı için resesyon iddialarını yükseltirken, giderek daha karamsar bir görünüme işaret etti.
Korku endeksi yüzde 19’un üzerinde artarak 27,8’e çıktı
Bu gelişmelerle “korku endeksi” olarak da bilinen VIX Endeksi, yüzde 19’un üzerinde artarak 27,8’e yükselirken, geçen yıl ağustos ayından bu yana en yüksek düzeyini gördü.
ABD’nin 10 yıl vadeli tahvil faizi yüzde 4,1550’ye kadar gerilerken, dolar endeksi yüzde 0,10 artışla 103,9’a çıktı.
New York borsasında endeksler de dün kayıplarını derinleştirirken, Dow Jones endeksi, gün içinde 1100 puanın üzerinde kayıpla 41.612,92 düzeyine kadar indi. Kapanışta düşüşü bir ölçü sürat kesse de Dow Jones endeksi günü 900 puana yakın kayıpla tamamladı. Endeks, kapanışta, yüzde 2,08 azalışla 41.912,35 puana indi.
S&P 500 endeksi de 155 puan düştü ve yüzde 2,69 azalarak 5.614,71 puana geriledi. Endeksler ortasında dün en yüksek oranda kaybı yüzde 4 azalışla Nasdaq gördü. 2022’den bu yana en makus gününü yaşayan endeks, 700 puanın üzerinde azalışla 17.468,32 puana indi.
Piyasalardan yaklaşık 2 trilyon dolar silindi
Böylelikle S&P 500 endeksi, 19 Şubat’ta ulaştığı doruğuna nazaran yaklaşık yüzde 7, Nasdaq endeksi de 16 Aralık 2024’te gördüğü en yüksek düzeyine kıyasla yüzde 13’ten fazla kıymet kaybetmiş oldu. ABD’nin önde gelen teknoloji şirketleri de paylarında derin kayıplar yaşarken, piyasalardan yaklaşık 2 trilyon dolar silindi.
“Burada bir ‘pazartesi çöküşü’ yok”
ING’nin Amerika Araştırma Bölgesel Başkanı Padhraic Garvey konuya ait AA muhabirine, “Şiddetli riskten kaçış ve yüksek volatilite ile ABD piyasaları için sıkıntı bir gün oldu.” değerlendirmesinde bulundu.
Burada bir “pazartesi çöküşü” olmadığını söz eden Garvey, lakin geçen haftaki ön zayıflığın akabinde yavaş bir güney hareketinin olduğunu lisana getirdi.
Garvey, ABD’nin 10 yıllık hazine tahvili faizinin yüzde 4,20 düzeyine yaklaştığını belirterek, “10 yıllık tahvil faizinin yüzde 4 düzeyinin altına inmesi ve orada kalması için, direkt bir resesyona işaret eden daha agresif bir faiz indirimi fiyatlaması olması gerekecek. Şimdi o noktada değiliz, lakin durumu dikkatle izliyoruz.” sözlerini kullandı.
“Trump’ın tarifeleri birkaç aydan fazla sürdürmesi halinde iktisatta gerileme muhtemel”
Moody’s Analytics Başekonomisti Mark Zandi de “ABD’nin önümüzdeki yıl resesyona girme riski rahatsız edici derecede yüksek ve artıyor.” dedi.
Yılın başında yüzde 15 olarak gördüğü bu ihtimali artık yüzde 35 olarak değerlendirdiğini belirten Zandi, “Bağlam açısından, tipik resesyon mümkünlüğü yüzde 15’tir. ABD iktisadı tarihi olarak ortalama her 6 ya da 7 yılda bir resesyona girmekte.” tabirlerini kullandı.
Zandi, “Trump idaresinin açıkladığı tarife artışlarını gerçekleştirmesi ve bunları birkaç aydan daha uzun bir mühlet devam ettirmesi halinde iktisatta bir gerileme yaşanması olası. Bu tarifeler, ABD’nin ticaret ortaklarının ABD eserlerine kendi tarifelerini ve tarife dışı mahzurlarını uygulamasıyla birlikte global bir ticaret savaşını tetikleyecektir.” değerlendirmesinde bulundu.
Hisse senedi fiyatlarının da düşmeye devam edeceğini belirten Zandi, iktisadın mevcut büyümesinin büyük bir kısmını sağlayan varlıklı Amerikalıların servet ve harcamaları üzerinde baskı yaratacağını aktardı.
Zandi, “Elbette Hükümet Verimliliği Departmanının (DOGE) kamu istihdamı ve finansmanında yaptığı itinasız kesintiler ile önümüzdeki haftalarda gündeme gelecek hükümetin kapanması ve Hazine’nin borç limiti konusundaki belirsizlik de iktisat üzerinde baskı yaratıyor.” dedi.
Ayrıca Zandi, zayıf ya da dingin bir iktisadın, vergi gelirlerini vuracağı ve işsizlik sigortası ile öteki gelir dayanak programları için devlet harcamalarını otomatik olarak artıracağı için ülkenin mali sıkıntılarını da şiddetlendireceğini söz etti.
“Küresel ticaret savaşının tam manasıyla çıkması halinde ekonomik şartlar süratle kötüleşebilir”
Fitch Ratings ABD Ekonomik Araştırmalar Başkanı Olu Sonola ise “Şu anki varsayımlarımızda yakın vadede bir resesyon öngörmüyoruz, fakat resesyon riskinin bir ya da iki ay öncesine nazaran biraz daha yüksek olduğunu söylemek mümkün.” dedi.
Sonola, piyasadaki gerilemenin “hız kesmeden” devam etmesi ve ticari tansiyonların “baş döndürücü” bir süratle sürmesi halinde tüketiciler ve iş dünyasının bu durumu dikkate alacağını belirtti.
Artan belirsizliğin tüketicileri tasarruflarını artırmaya ve harcamalarını kısmaya teşvik edebileceğine işaret eden Sonola, “İşletmeler de sermaye harcamalarını kısabilir ve ekseriyetle işletme harcamalarındaki önemli bir gerileme resesyonu tetikleyebilir.” değerlendirmesinde bulundu.
Sonola, “Şu an için iktisat hala güzel durumda, fakat global ticaret savaşının tam manasıyla çıkması halinde ekonomik şartlar süratle berbatlaşabilir.” tabirlerini kullandı.
