admin
Aydın Hasan – Stockholm Milletlerarası Barış Araştırmaları Enstitüsü’nün (SIPRI), global silah ticareti ile ilgili 2020-2024 devri raporunu yayınladı. Rapora Türk savunma sanayiinin son yıllardaki atılımını da yansıttı. Rapora nazaran Türkiye, ABD’nin 1. sırada yer aldığı silah ihracatçısı ülkeler içinde 11. sıraya yerleşti. Türkiye’nin son 5 yılda küresel seviyede silah ihracatındaki payı yüzde 1.7’ye ulaştı. Türkiye’nin silah ihracatı yüzde 103 artış gösterirken, ithalatı ise yüzde 33 düştü.
En büyük müşteri BAE
Türk firmalarının en büyük müşterisi yüzde 18’le Birleşik Arap Emirlikleri (BAE) oldu. Bu ülkeyi yüzde 10’luk hisse ile Pakistan ve yüzde 9.9 oran ile Katar izledi. İspanya, Türkiye’nin ithalatının yüzde 34’ünü karşıladı. Bu ülkeyi yüzde 24 ile İtalya ve yüzde 19 ile Almanya izledi. Türkiye, oran içindeki hissesi düşük olsa da 9 farklı Afrika ülkesine de silah sattı. Rapordaki yoruma nazaran Türkiye, silah satışı yoluyla Afrika’da tesirini güçlendiren Çin, Fransa ve ABD üzere esaslı aktörlerin ortasında yer aldı. Raporda, Akıncı SİHA’ların Ukrayna’nın kullanıldığına atıf yapılarak, Baykar’ın İHA ihracatındaki başarısına da yer verildi.
İHA’da yüzde 65 pay
Savunma Sanayii Başkanlığı’nın bilgilerine nazaran, savunma sanayii ve havacılık ihracatı 2024’te 2023’e nazaran yüzde 29’luk artışla 7.154 milyar dolara ulaştı. Bu sayı ile bölüm için hedeflenen 6.5 milyar dolarlık sayının yüzde 11 üzerinde performans gösterildi. Ocak 2025’te ise Türk firmaları, toplam 1 milyar doların üzerinde ihracat mukavelesi imzaladı. Türk savunma sanayii İHA pazarında, dünya piyasasının yüzde 65’i bir hisseye sahip. 169 Türk şirketi, 1 milyon doların üzerinde ihracat yaptı. 2024’te en fazla savunma sanayii eseri ihracatı yapılan ülke ABD oldu. Türk savunma sanayii, son 10 yılda 185 ülkeye, 230 çeşit eser ihraç etti.
NATO standartında kaliteli ürün
Savunma sanayii araştırmacısı Fatih Mehmet Küçük, Milliyet’e şu değerlendirmede bulundu:
“Rapor ana silah sistemlerini kapsıyor. Savaş uçağı, gemi, kara araçları vesaire… Datalara nazaran İtalya ile Türkiye’nin savunma ihracatında önemli bir büyüme kaydettiği görülüyor. Avrupa’nın silah ithalatı çok yükseliyor ve Türkiye’nin de Avrupa’ya yönelik ihracatı artıyor. Raporun en dikkat cazibeli taraflarından biri şu, silah ihracatını çok büyük arttıran ülkelerden biri biziz. Pazar kaybeden en büyük ülkelerden biri de Rusya. Bunun sebeplerinden biri. Üretimi kendi savaşına kaydırması. Bunun yanı sıra Rus eserlerinin Ukrayna Savaşı’ndaki sergilediği berbat performans da pazardaki kaybında değerli neden oldu. Çin ise bilhassa insansız hava araçlarında alan kaybetti. Türkiye oradaki alanı kazandı. Çin’in alan kaybetme sebebi kalite. Çin’den alınan insansız hava araçları istenen performansları, verimlilikleri veremedi. Birçok Orta Doğu ve Afrika ülkesi, Çin yerine Türkiye’yi tercih etmeye başladı. Başarımızda en kıymetli etken insansız sistemlerde global pazar liderliğine oynamamız. Mühimmat kısmında önemli manada üretim kabiliyetlerimizi geliştirip fırsat satışları yapabilmemiz. Akabinde da dalın genel olarak alt sistem iyileştirmeleri yapması. Türkiye NATO standartlarında eserleri daha uygun maliyetle üretebiliyor. Satış sonrasında verilen teknik takviye konusunda da prestiji güzel olan bir ülkeyiz.”
Avrupa’nın ithalatında Ukrayna etkisi
SIPRI global silah transferlerine ait raporuna nazaran, Avrupa’da savaş uçakları, uçaksavar, tanklar ve denizaltılar üzere silah ithalatı 2020-2024 devrinde 2015-2019 periyoduna kıyasla yaklaşık yüzde 155 arttı. Avrupa, bu devirde global silah ithalatının yüzde 11’ini gerçekleştirirken, bu 2020-2024 periyodunda yüzde 28’e yükseldi. Avrupalı NATO üyelerinin silah ithalatı da 2020-2024’te evvelki 5 yıla kıyasla yüzde 105 artarken, bu silahların yüzde 64’ü ABD tarafından sağlandı. Avrupa’daki en büyük ithalatçı, global toplam silah ithalatının yüzde 8.8’ine yapan Ukrayna oldu. Rusya ile savaşta olan ülkenin ithalatı kelam konusu periyotta yaklaşık 100 kat arttı. Ukrayna için en değerli 2 ihracat ülkesi, ithal edilen malların yüzde 45’ini sağlayan ABD ve yüzde 12’sini tedarik eden Almanya oldu. Almanya, İsrail’in silah ithalatının yüzde 33’ünü, ABD ise yüzde 66’sını karşıladı.
‘Devlerle rekabete başladık’
Savunma sanayii araştırmacısı Anıl Şahin, şunları kaydetti: “Türkiye, 2024’e nazaran ihracatını oransal olarak en fazla artıran birinci 3 ülke ortasında. İhracattan aldığımız hisse Güney Kore’ye epey yakın. Güney Kore duvarını aştıktan sonra ABD, Rusya, Çin ve kimi Avrupa ülkesi dünya devleri ile rekabet etmeye başladığımızı görüyoruz. Türkiye’nin avantajı çok farklı ülkelere ihracat gerçekleştiriyor olması. Bu artış bu biçimde yüksek devam ederse muhtemelen gelecek 1-2 yıl içinde Güney Kore’yi, 1-2 de Avrupa ülkesini ihracatta geçebiliriz. ABD’nin ihracatının büyük kısmı Avrupa’ya yapılıyor. Lakin Trump’ın gelişi sonrası bir tansiyon de kelam konusu. Bu kapsamda birtakım ABD’li şirketlerin yerini Türk şirketleri alabilir. Asya, Körfez ve Afrika’da kıymetli faaliyetlerimiz var. Avrupayı’da ardımıza alırsak bu ihracat artışı daha da yükselir.”
