admin
Seray Şahinler – Türk fotoğrafının en özel karakterlerinden ve yapıtlarıyla en eşsiz ressamlarından biri Fikret Muallâ… Evvel arayışlarla akabinde çalkantılarla geçen hayatı onu ve yapıtlarını eşsiz kılar. Pekala biz Fikret Muallâ’yı gereğince tanıyor muyuz? Ankara’daki Erimtan Arkeoloji ve Sanat Müzesi’nde ressama kapsayıcı bakış sunan bir stant açıldı geçtiğimiz hafta. Bor Sanat Hancan Sanat Koleksiyonu’ndan, Ebru Nalan Sülün’ün küratörlüğünde düzenlenen “Zihnin Sonlarında Bir Rota” standı ressamın hudut uçlarını tetikleyen dönüm noktalarını onun yapıtları ve pratiğiyle inceliyor.
Çalkantılı bir hayat
1903’te İstanbul’da dünyaya gelir Fikret Muallâ Saygı… Birinci tutkularından biri futboldur, 1915’te Galatasaray Lisesi’nde futbol oynarken düşer ve aksak kalır, üç yıl sonra İspanyol gribine yakalanır ve hastalığı evvel annesine sonra anneannesine bulaştırır ve ikisi de hayatını kaybeder. Ardından babasıyla dramatik olaylar yaşar. Yani travmalar silsilesi… Akabinde malum Bakırköy ve Paris’teki Paris Sainte-Anne Akıl Hastanesi süreci… 1967’deki vefatına kadar peşini bırakmayacak aksilikler, buhranlar, git-geller, sanrılar yaşar. Lakin onu öldürmeyen her şey, hem çizgisi hem renklerini güçlendirir.
Çizgiler şifa oldu
Abidin Dino, 1980’de kaleme aldığı yazıda “Fikret Muallâ kendini çizgilerle tedavi ediyordu” der. İşte ressamın yaşam-direnç durakları tam bu rotada ilerler. Sokak sokak gezdiği kentleri, çarşı pazarda gördüğü sıradan insanları, meyhaneleri, kahveleri anlatır kendine has imgeleriyle. Erimtan’daki “Zihnin Hudutlarında Bir Rota” standı bu seyahatten izleri seçip öykülerle aktarıyor. “Çizginin Ötesinde” kısmıyla başlayan stant, evvel İsmail Hakkı Baltacıoğlu tarafından 935 sayı yayımlanan Yeni Adam mecmuasını ve Fikret Muallâ’nın desen ile çizgilerini hatırlayarak başlıyor seyahatine. Birinci kısımdaki eserler onun birinci çizgilerinden sarsıcı ve çarpıcı bir fotoğraf âleminin ipuçlarını veriyor. Standın ikinci kısmında ise ressamın 1939 sonrasındaki sanatına ve ömrüne bir bakış var. 1954 tarihli “İki Çehreli Natürmort” ile “Tezgâhta Üç Kişi” isimli tabloları, bu üslubu en karakteristik hâliyle yansıtarak karşımıza çıkıyor.
“Bir Gidiş / Bir Paris / Bir Fikret Muallâ-1939/1967” isimli üçüncü kısım sanatkarın daha bilinen olgun devrinden izler sunuyor. “Paris Sokağı (1954)”, “Sohbet Eden İki Müşteri (1957)”, “Pazarda (1957)”, “Gazeteli Adam (1953)”, “Kuafördeki Yeşilli Kadın”, (1954) üzere tablolardan oluşan seçki, küratörün tercihiyle bir Muallâ anlatısı sunuyor. Standın son kısmında yer alan Arşiv Alanı -ki bu stantlar için çok manalı ve tamamlayıcı bir tercih-, 1967-1989 yılları ortasında Fikret Muallâ’ya dair yazı ve yorumları barındıran gazete arşivlerine yer veriyor.
İlk çizimlerden arşiv alanına uzanan yol, Fikret Muallâ’nın öyküsünü görünür kılarak onun sanat pratiğinde hem birebir hem karşıt hisler etrafında dolaştığını gösteriyor. Kendi devrinde şiirde, hikayede çok sık yer bulan sıradan beşerler Muallâ’nın fotoğraflarından göz kırparak ressamın kendi şuur akışı içindeki yansımalarıyla geçiyor tarihe. Tekrar Abidin Dino ve Orta Güler’in onu tanım eden: “Her şeyden fazla insanları çiziyor, onları renkle çizgiyle avlıyordu” sözleri üzere.
Sergi 7 Temmuz’a kadar ziyaret edilebilir.
Fikret Muallâ’yı daha düzgün anlamak için
Sergiye ek olarak Erimtan’da bir söyleşi programı da hazırlandı. “Zihnin Hudutlarında Bir Rota: Fikret Muallâ standı kapsamında gerçekleşecek program bugün “Sanatta Özgünlük Sorunu ve Fikret Muallâ” söyleşisiyle başlıyor. Bilindiği üzere Fikret Muallâ’nın geçersiz yapıtları piyasada dolanır durur. Küratör Ebru Nalan Sülün, stantta yer alan yapıtların uzmanlar tarafından yapılan incelemelerle doğrulandığına dikkat çekiyor. Programda, “Bir Koleksiyoner Hikayesi | Hancan Sanat Koleksiyonu”, “Fikret Muallâ’nın Beyhude Dünyası”, “Zihnin Sonlarında Bir Rota | Kitap Lansmanı ve Söyleşi” ve “20. Yüzyılın Birinci Yarısında Paris ve İstanbul Hattı” üzere konuşma serisi fiyatsız olarak gerçekleşecek.
