admin
Derleyen: Betül Yasemin Keskin / Milliyet.com.tr – Çin’den dünya güç istikrarlarını altüst edebilecek tarihi bir keşif haberi geldi. Başkent Pekin’de yapılan açıklamaya nazaran, İç Moğolistan’daki Bayan Obo maden kompleksinde, ülkeye tam 60 bin yıl boyunca yetecek devasa bir güç kaynağı bulundu. Pekinli jeologların raporuna nazaran, adeta sonsuz yakıt kaynağı olarak nitelendirilen bu maden atıklarında büsbütün el değmemiş halde bulunan toryum rezervleri. Başlangıçta bâtın tutulan araştırma, toryumun hakikat biçimde işlenmesi durumunda fosil yakıtlara olan bağımlılığı global ölçekte sona erdirebileceğini ortaya koyuyor. Peki, bu keşif hakikaten bir güç ihtilali yaratabilir mi? Çin’in bulduğu bu kaynak, dünya iktisadını ve güç haritasını nasıl değiştirecek?
Bayan Obo maden kompleksi
South China Morning Post’un raporuna nazaran, Çin’in maden atıklarında bulunan toryum kaynakları şimdi hiç kullanılmadı ve el değmedi. Bulunan toryum kaynağı öylesine güçlü ki şayet bu kaynaklar verimli halde işlenirse, dünya çapında fosil yakıtlara olan bağımlılığı sona erdirebilir ve 1 milyon ton toryum elde edilebilir. Nükleer teknoloji başta olmak üzere akıllara gelebilecek tüm elektronik aygıtlar gücünü toryumdan alabilir.
ABD’YE BİLE YETECEK KADAR VAR
Yapılan hesaplamalara nazaran, İç Moğolistan’daki bir demir cevheri alanından çıkarılan yalnızca beş yıllık maden atığı, ABD’nin bin yıldan fazla güç gereksinimini karşılayacak kadar toryum içeriyor.
Aslında toryum, Çin için yeni bir keşif değil. Geçtiğimiz yıl Gobi Çölü’nde de büyük toryum yatakları bulunmuş ve bu doğrultuda dünyanın birinci toryum erimiş tuz reaktörleri (TMSR) tesisinin inşasına onay verilmişti. Fakat bu yıl keşfedilen toryum rezervleri, daha evvel yapılan tüm varsayımları altüst ederek, Çin’in sahip olduğu güç potansiyelini beklenmedik ölçüde artırdı.
Hafif radyoaktif bir element olan toryum, büyük ölçülerde güç üretebilen erimiş tuz reaktörü ismi verilen bir nükleer güç istasyonu oluşturmak için kullanılabilir.
Toryum
Bayan Obo’da yapılan keşifte, klasik nükleer reaktörlerde kullanılan Uranyum-232’den 500 kat daha fazla olduğu iddia edilen toryum, nükleer güç talebine potansiyel bir tahlil olarak görülüyor. Dünyanın birinci toryum erimiş tuz nükleer santralini inşa etmeye başlayan Çin’in, daha evvel 20 bin yıllık güç gereksinimini karşılayacak kadar toryum rezervine sahip olduğu düşünülüyordu. Fakat yapılan yeni keşifle birlikte 60 bin yıl yetecek kadar güçlerinin olduğunu söylemek mümkün. Araştırmacılar, toryumun erimiş tuz reaktörlerinde kullanılmasının uzun vadede daha az toksik atık üreteceğini ve daha kolay işlenebileceğini söylüyor.
Günümüzde toryum bazlı nükleer araştırmalar yapan ülkeler ortasında Rusya, Hindistan, Belçika, Brezilya, Kanada, Çin, Çekya, Fransa, İsrail, Japonya, Hollanda ve Norveç yer alıyor.
Bir asırdan fazla bir müddettir fosil yakıtlar yüzünden savaşlara girilen bir gezegende toryum üzere çıkarıldığında alışkanlıkları alt üst edecek bir unsurun varlığından bahsetmek güç alanındaki tüm istikrarları değiştirebilir. Uzmanlar, toryumun birçok ülkenin topraklarında olduğunu ve kullanılması halinde güç bölümünde ihtilal yaratabilecek bir güç olduğunun altını çiziyor. Araştırmacılar, doğal olarak oluşan, hafif radyoaktif bir metal olan toryumun birincil güç kaynağı olarak kullanımını yıllardır gündeme getiriyor. Lakin şimdi kesin olarak kabul görmüş bir güç kaynağı değil.
Çin Özerk Bölgesi İç Moğalistan
TORYUM YATAKLARI TÜRKİYE’DE DE VAR
Üstelik toryum yatakları sadece makul bölgelerle sonlu değil. Türkiye Cumhuriyeti Güç ve Alışılmış Kaynaklar Bakanlığı’na nazaran, dünyada toplam 6,36 milyon ton toryum kaynağı bulunuyor ve üretim yüklü olarak monazit kumlarından yapılıyor. Türkiye’de ise Maden Tetkik ve Arama Genel Müdürlüğü’nün çalışmaları sonucunda, Eskişehir-Sivrihisar’da 380 bin 141 tonluk yüzde 0,02 tenörlü bir toryum rezervi tespit edildi. 2020 yılında ise Malatya-Kuluncak alanında 3,8 milyon tonluk, 2,032 ppm tenörlü yeni bir toryum kaynağı keşfedildi. Bu datalarla, dünya toryum kaynaklarının yaklaşık yüzde 6’sının Türkiye’de bulunduğu görülüyor.
Dünya Nükleer Birliği’ne nazaran, toryum tabiatta uranyumdan daha yaygın bulunuyor ve 200 kat daha fazla güç üretebiliyor. Ancak Dünya Nükleer Birliği, bu elementin maliyet açısından uygun halde çıkarılmasının hâlâ güç olduğunu vurguluyor.
